پدافند غیر عامل - حیدرعلی بهرامی (استان زنجان)

به مجموعه اقداماتی اطلاق می گردد که مستم بکارگیری جنگ افراز نبوده و با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیر نظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد. 
* دفاع غیر نظامی (Civil Defsnse) 
دفاع غیرنظامی تقلیل خسارات مالی و صدمات جانی وارده بر غیر نظامیان در جنگ یا در اثر حوادث طبیعی نظیر سیل، زله، طوفان، آتش فشان، آتش سوزی و خشکسالی می باشد، در منابع خارجی، وظایف دفاع غیر نظامی شامل چهار عنوان ذیل می باشد: 
1- اقدامات پیشگیرانه و کاهش دهنده (Mitigation) 
2- آماده سازی و امداد رسانی (Preparation) 
3- هشدار و اخطار (Response) 
4- باز سازی مجدد (Recovery)

* مراکز حیاتی و مراکز ثقل (Vital and Gravity Centers) 
مراکز و تاسیسات حیاتی و پر اهمیت کشور می باشند که در صورت حمله و بمباران و انهدام آنها صدمات جدی به نظام اجتماعی، ی و نظامی کشور وارد شده، آنها را در یک مخاطره و بحران جدی قرار می دهد. 
* مراکز حیاتی (Vita Centers) 
مراکزی هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات قابل توجه در نظام ی، هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیرگذاری در سراسر کشور گردد. 
*مراکز حساس (Critical Centers) 
مراکزی هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات قابل توجهی در نظام ی، هدایت، کنترل و فرماندهی تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیر گذاری منطقه ای در کشور گردد. 
* مراکز مهم (Important Centers) 
مراکزی هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز آسیب و صدمات محدود در نظام ی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیر گذاری محلی در کشور گردد. 
* استتار و اختفاء (Camouflage & Concealment) 
فن و هنری است که با استفاده از وسائل طبیعی یا مصنوعی، امکان کشف و شناسائی نیروها، تجهیزات و تاسیسات را از دیده بانی، تجسس و عکسبرداری دشمن تقلیل داده و یا مخفی داشته و حفاظت نماید. 
مفهوم کلی استتار، همرنگ و هم شکل کردن تاسیسات، تجهیزات و نیروها با محیط اطراف می باشد. 
اختفا، حفاظت در برابر دید دشمن را تامین می نماید و استتار امکان کشف یا شناسایی نیروها، تجهیزات و تاسیسات و فعالیتهای را تقلیل می دهد. 
* پراکندگی( Dispersion) 
گسترش باز و پخش نمودن و تمرکز زدایی نیروها، تجهیزات، تاسیسات یا فعالیت های خودی، به منظور تقلیل آسیب پذیری آنها در مقابل عملیات دشمن به طوری که مجموعه ای از آنها هدف واحدی را برای دشمن تشکیل ندهند. 
* تفرقه و جابجایی (Separation and Movement) 
جداسازی، گسترش افراد، تجهیزات و فعالیت های خودی از محل استقرار اصلی به محلی دیگر به منظور تقلیل آسیب پذیری، کاهش خسارات و تلفات می باشد، مانند: انتقال هواپیما های مسافرتی به فرودگاه های دورتر از برد سلاح های دشمن و یا انتقال تجهیزات حساس قابل حمل از محل اصلی به محل موقت که به علت عدم شناسایی و حساسیت مکانی، دارای امنیت و حفاظت بیشتری می باشد. 
*استتار، اختفاء و ماکت فریبنده CC& D 
استفاده و بهره برداری از اقدامات تجهیزات و روش هایی برای پنهان نمودن، همگون سازی، تغییر شکل، شبیه سازی، ایجاد طعمه فریبنده و حذف شکل منظم هندسی اهداف در جهت ممانعت از کشف و شناسائی نیروها، تجهیزات، تاسیسات و فعالیت های خودی توسط سامانه های آشکار ساز و حساسه دشمن. 
* فریب (Deception) 
کلیه اقدامات طراحی شده حیله گرانه ای که موجب گمراهی دشمن در نیل به اطلاعات و محاسبه و برآورد صحیح از توان کمی و کیفی طرف مقابل گردیده و او را در تشخیص هدف و هدف گیری با شک و تردید مواجه نماید. 
* مقاوم سازی و استحکامات (Fortification) 
ایجاد هر گونه حفاظتی که در مقابل اصابت مستقیم بمب، راکت، موشک، گلوله توپخانه، خمپاره و یا ترکش آنها مقاومت نموده و مانع صدمه رسیدن به نفرات، تجهیزات یا تاسیسات گردیده و اثرات ترکش و موج انفجار را به طور نسبی خنثی نماید. پناهگاه، جان پناه، سازه های امن و مقاوم سازی تاسیسات، ایجاد استحکامات صحرایی و سازه های موقتی، دال بتنی، کیسه شن، خاک ریز، بشکه شن و یا استوانه بتنی و. جزء استحکامات محسوب می شوند. 
* اعلام خبر (Early warning) 
آگاهی و هشدار به نیروهای خودی مبنی بر نزدیک بودن عملیات تعرضی دشمن. 
این هشدار که برای آماده شدن می باشد، ممکن است چند ساعت، چند روز و یا زمانی طولانی تر از آغاز مخاصمات اعلام گردد. 
دستگاه ها و وسایل اعلام خبر شامل رادار، دیده بانی بصری، آژیر، بلندگو، پیامها و آگاهی های هشدار دهند می باشد. 
* مکان یابی (Site selection) 
یکی از اقدامات اساسی و عمده پدافند غیر عامل، انتخاب مکان مناسب می باشد تا آنجا که ممکن است باید از ایجاد تاسیسات حیاتی و حساس در دشت های مسطح یا نسبتا هموار اجتناب کرد. زیرا تاسیسات احداث شده در چنین محل هایی را نمی توان از دید دشمن مخفی نگاهداشت. 
ایجاد تاسیسات حیاتی و حساس در کنار بزرگراه ها، جاده های اصلی، کنار سواحل دریا، رودخانه ها و نزدیکی مرزها موجب سهولت شناسایی و هدف یابی آسان آنها توسط دشمن می گردد. 
توضیح اینکه سه موضوع عمده که می بایست در مکان یابی به آن توجه خاص مبذول گردد به شرح ذیل می باشد: 
1- ماموریت (Mission) 
امکان اجرای ماموریت در مکان تعیین شده موجود باشد. 
2- پراکندگی (Dispersion) 
وسعت مکان انتخابی به صورتی باشد که امکان پراکندگی مناسب تاسیسات و تجهیزات را فراهم نماید. 
3- شکل عوارض و محیط (Terrain Pattern)